• Allgemein
  • 0


Myni Gschichte

(hph) I ha Freud ar sprachleche Gstaltig, a bärndütsche Gschichte. I nime Erzählige us der dütsche oder französische Literatur, wo mer us irgend emne Grund bsundere Ydruck gmacht hei, u erzelle die neu ir Bärner Mundart u lisen im chlyne , private Kreis vor.

(skd) Der passionierte Mundartfreund und Übersetzer überlässt dem Sprachkreis Deutsch fürs Internet seine berndeutsche Fassung von

Josef Viktor Widmann „Oehmchens Weihnachtsbaum“.

Wir verweisen bei dieser Gelegenheit auf die nächste Lesung im privaten, häuslichen Rahmen
am Mittwoch, 22. Dezember 2004, 19.30h bis 22h
im Raum Biel-Büren-Pieterlen
Interessierte melden sich bitte unter info@sprachkreis-deutsch.ch.
Die Redaktion SKD leitet Ihre Anmeldung weiter. Sie erhalten dann mit Netzpost die Bestätigung und genaue Ortsangaben .
Der private Bärndütschabend ist mit keinem Kommerzdenken und –handeln verbunden.

Em Öhmli sy Wienechtsboum
Joseph Viktor Widmann

Churz vor der Wienecht isch es gsi. D Frou Hermine Öhmli, es rosigs Froueli, syt vier Jahr ghürate, het uf ihre Ma gwartet, wo süsch eigetlech ds Znacht chuum je versuumt het. Si isch bim Schyn vore Lampe am Tisch ghocket u het gstickt. Der Tisch isch scho deckt gsi. Di beide Chlyne hei scho lengscht Znacht gha, hei früe i ds Bett müesse u hei itz scho gschlafe.
Punkt halbi achti isch du der Öhmli afe erschine. Aber er het e Mouggere gmacht u het syner Büecher grob la uf e Näbetisch tschädere. D Hermine chunnt nid nache. Si luegt uuf. « Was isch der über e Wäg gloffe, Kari?“ Dä isch ganz uf em Hund u lat sech la i ne Lähnstuel gheje.
„O weisch, myni Schüeler, verdammti Soupursch! Mache jede Mischt i der Stund, wenn i mit ne der Livius ypouke. Si nützen uus, dass i churzsichtig bi, u tüe i de hindere Bänk i eir Rueh jasse. Si hei sogar d Tintefessli usgspüelt u derfür Malaga dryta, u während der Stund stosse si a dermit. I ha se natürlech dunnebhalte bis em sibni, won i s gmerkt ha, aber i ha ja du o müesse dertblybe. Di Süchle, die!“
„Lah se nume la mache, du hesch ja synerzyt o allerhand söttigs gleischtet“, probiert ne d Frou Öhmli z beruehige. „Gi mer itz dys Tassli u dänk nümm a di Giele.”
Syr Frou zlieb het der Öhmli wider heiter drygluegt, aber der Erger isch glych no ghocket, ganz töif unde. U chuum hei si beidi fertig gässe gha, het der Konrekter wider agfange, sech wäge dene Buebe z ergelschtere. Aber sy Frou het ne gstoppet: „Liebe Ma, chum mir rede doch lieber vo üsne eigete Chind, wo da äne so fridlech schlafe! I vier Tag isch Wienecht, u mir hei gäng no ke Tanneboum bstellt. Weisch, d Bude vom alte Oppliger stieng doch eigetlech a dym Schuelwäg, u mir hei der Boum bis itz doch geng dert gno. Chönntsch de du morn dert nid e Boum bsorge, e schöne grosse, wo vom Bode fasch bis a d Dili chunnt, eine für öppe drei bis vier Franke?“
„Was?“ isch der Öhmli ufgfahre. „I zale allwä drei vier Franke für ne Wienechtsboum.“
„Werum nid?“ fragt si zrügg, ganz erstuunt. Söttige Gyt het si an ihm bis itze no nie beobachtet; ehnder hets ihm de öppe a Sparsamkeit gfählt. U überhoupt: Si hei das doch vermöge, u über settigi Uslage isch bis itz no nie diskutiert worde.
Aber i sym Härz inne het d Töibi wyter gchöcherlet; er het sech ufgregt; un er wär doch süsch geng so ne freine gsi. Du chunnt ihm en Idee, un er rüeft uus: „Was i dergäge heig, fragsch? Lue,i gseh eifach nid y, werum dass me öppis söll choufe, wo me sälber cha mache.“
“Du chasch doch keni Böim mache, so wi der Liebgott am vierte Schöpfigstag”, seit d Hermine, u si mues lächle derzue.
„Aber im Wald go reiche chan i se, sälber abhoue oder se fälle, win i de grad wott“, bhertet der Konrekter.
„I ha gmeint, das syg verbotte“, Het sin ihm no entgäge.
Aber grad da het er se erwartet. Mit ere prächtige Phrase chan er itz syr innere Töibi Luft mache.
„So? Verbotte. Sicher. Söttigi Regle gits, wo de Mönschen ihri Ur-Rächt eifach übergö. Aber weisch, liebi Frou, mir läbe inere grosse Zyt; der Flügelschlag dervo gspürsch über dym Chopf.
D Hermine luegt uuf u wott scho säge, ömel si gspüri nüt. Der Konrekter schiesst ere über d Brülle wäg bösi Blicke übere u meint derzue: „Metaphorisch natürlech, Hermine! Natürlech metaphorisch! I meine nid, dass du der Flügelschlag würklech uf der Hut gspürsch.“
„Bitte, red nid so!“ git si ume u wird rot derzue.
„Also, i Gotts Name, de säge mers halt ohni Bild. Der Wald ghört wi d Luft u ds Liecht zu dene Sache, wo jede Mönsch es ewigs Rächt het druuf. Das cha me nid verchoufe. U we di sinnlose Stürmihanse, üsi moderne Gsetzgäber, es söttigs Naturrächt uf d Syte stelle, so cha me das gar nid, das gilt gar nid.Üses Naturrächt cha men is gar nid ewäggnäh. I wett dä gseh, wo s wagt, emne Vater a Chare z fahre, wo für sy Familie für ds Wienechtsfescht im Wald geit go nes Böimli reiche.“
„Du aber los einisch!“
„Nüt da! Hermine! Hie geits um ds Prinzip.“
„Das seisch gäng, we d der öppis derna i Chopf gsetzt hesch.“
„Hermine! I chönnt nid anders. Bim Schiller heissts o, wenn i mys guete Rächt müesst vo de Stärne obenaberecke, chönnt i nid anders. „Morn em Namittag isch ke Schuel; da gan i im nechschte Wäldli mys Naturrächt ga wahrnäh.
Derby ischs blibe. D Hermine het scho gwüsst, dass si da nüt meh cha usrichte, drum het si nume no e töife Süfzer la fahre. U drum het si o nid grad der agnähmscht Aabe gha. Si het nüt gredt, nume albeneinisch chli i ds Buech gluegt wo si vor sech gha lige, u si het wyter gstickt. Der Konrekter aber het sech e richtige Schlachteplan zwäggleit, win er sys Naturrächt well usüebe. Erschti Frag: Wele Wald? Um d Stadt ume gits nume grossi Waldriise; di sy für d Spazierwääge z verschönere. Me sött eigetlech e Charte vor wytere Umgäbig vor Stadt ha. I ds Notizbuech schrybe: Morn em Morge ir Buechhandlig so ne Charte ga bsorge. Übrigens bsinnt sech der Öhmli itze, dass grad hinder der erschte Ysebahnstazion im Norde vor Stadt e grösere Wald afaht, der Grauholzwald. Luege, wenn di Züüg fahre. Kes Ysebahnbüechli meh umewäg? Nei. Zwöiti Notiz: Ir Buechhandlig no es Kursbuech choufe. De aber no ne Frag: Wi laht me de dä Boum um? Mässer? Bieli? Sagi? Allwä Sagi. Keni desume. Morn eini aschaffe ir Ysehandlig. So öppis brucht me ja geng, em beste grad es ganzes Wärchzügchischtli zuechetue. Dritti Frag: Was aalege? Di schwarze Chleider würde vom feisse Fichteholz chläberig. I de „Alpe“ het doch der Albrächt von Haller gschribe, wo der feiss Fichtedampf di düüre Bälke schwerzi. Chläberig würde si u gienge zur Sou. Wi wärs mit emne graue Überhemmli? Hm. Da würd eim niemer meh kenne; unghüür romantisch. Notiz: Morn em Morge i der Epa son es Hemmli choufe, we die das hei. Hei das sicher, hei doch alls. De würd daderzue no so nechurzi Försterpfyfe guet passe – nei! Nid Försterpfyfe; Förster isch e unagnämi Vorstellig, we me im Wald sys Naturrächt wott ga usüebe. Säge mer eifach churzi weidmännischi Holzpfyfe. Veruckt gmüetlech, holändische Tubak drus rouke, Oldekott. Notiz: Beides zuechetue morn am Morge. Ganz Wilddieb! Hm! Dieb, Wald, Roubmordfäll. E Waffe chönnt o nid schade. Hirschfänger? Nei. Chunnt eim bim Loufe nume geng zwüsche d Bei. Aber bim Trödler im Schoufänschter hets doch e grossi Ryterpischtole, Füürschteischloss; interessant; het ganz en andere Charakter als da di neue Revölverli, wo ne normale Latynprofässer nid begryft. Der Karl Moor het doch so eini im Gurt gha. Muess wider einisch chli Schiller läse. D Hermine list einewäg. Ah! Da sy ja di Bänd; uf ds Gratwohl öppis ufschla: „Verbrächer worde wül er d Ehr verlore het“. O guet Läse mer das.
Öppen eso sy d Gedanke gloffe im Öhmli sym Chopf, bis ne du em Schiller sy Erzählig ganz gfange gno het.
Zwüschenyne heit er einisch ufgluegt u ganz fyn zur Hermine atönt: „Chind, was meinsch, wed itz der Spritbrönner under der Garafe würdsch azündte? So nes Glas Grog nähm i itz nid ungärn.“
„Isch der das nid scho z spät?“ git d Hermine schüch zrügg, aber si folget, zündet der Brönner a u reicht der Rumgutter, d Zuckerbüchse u ne silberige Bächer, ds Gschänk vo ahängleche Schüeler, u süsch no allerhand wos brucht derzue; u si wunderet sech, dass ihre Ma doch süsch nie söttigi Glüscht heig. Dä aber isch mittlerwyle scho dermasse Waldmönsch worde, dass es ne mit syr läbhafte Ybildigs-Chraft düecht het, er syg itz scho der ganz Tag im füechte Moor umegstoglet; un er bruuchi itz öppis ghörig Warms. U nach syr Meinig het ja so nes heisses Grog o scho für e nächscht Tag prophylaktisch müesse wirke. Drum het er rychlech Rum i Bächer ta u geng grad wider nachegschüttet was er dervo gsürflet het. So het er mänge guete Zug vo däm agnähme Trank gno u der Hermine o abotte, aber vergäbe; Froue näh ja i söttigne Fäll us Prinzip nüt.
Underdessen isch es Zyt worde für undere. Das Grog het der Öhmli gschläferet u chli schwärfällig gmacht. Es isch ömel gly muxmüslistill gsi im ganze Hus; d Liechter alli abglösche; Schlaf het alli Bewohner zuedeckt.
D Phantasie blybt nume bi dene Ereignis hange, wo ds Gmüet dranne em meischte verhänkt isch, u mängisch überspringts längi Zytabschnitte, wo sech i d Lengi zieh wi ändloses graus Papier, we äbe denn nüt Bsunders passiert isch. Eso isch es em Öhmli gange. Der nächscht Morge mit de gwöhnleche Schuelstunde isch verbygange, ohni dass ers gmerkt het. Er het o nümm gwüsst, win er sech vor Hermine verabschidet het. Eigetlech het er ersch gmerkt, dass er sich sälber isch gsi, won er ar Ysebahnstazion „Zum Grauholz“ usgstigen isch. Di bewuuste Gägeständ het er alli by sech gha, ds Wärchzügchischtli ir lingge Hand, d Landcharte u der Fahrplan ir Chuttetäsche, under em Pulli aknöpft di unbequemi Pischtole, d Holzpfyffe im Muu – si het aber nid wölle brönne – u ds graue Überhemmli im ne Pack under em rächte Arm.
Der Zug isch no da gstande, aber der Öhmli het sech nümm drum kümmeret. Itz muess das Naturrächt usgüebt wärde; un er faht a em Winterwald zue z loufe. Blöd, dass di Pfyfe nid wott brönne. Drümal stellt er ds Wärchzügchischtli zmitts uf e Wäg u nimmt e ganzi Schachtle schwedischi Zundhölzli vüre. Si flamme gäbig uuf, es wäjt gar e ke Luft. Aber win er a syr Pfyfe faht afa zieh – si het emel Luft – isch sin ihm geng wider nache usgange, un er het sy Oldenkott, won er sech so druf gfröit het, nid im gringschte chönne gutiere.
Das het ne scho chli gfruschtet; un er chunnt itz grad vom üssere Waldsoum yne i eigetlech Wald. S isch grad niemer umewäg; da leit er tifig das graue Überhemmli über sy Bchleidig, probiert doch no einisch sy Pfyfe azzünte, aber ohni Erfolg, u louft eso geng wyter yne i Forscht. Ändlech steit er uf em ne Hügeli zmitts im Wald, drumume hets grossi u chlyni Tanne, u du fingt er e Tannewildlig, wo ne guets Böimli chönnt gäh. Tifig macht er sech a d Arbit, reicht di glänzigi neui Handsagi us em Chischtli u faht chreftig afa sage. Komischerwys macht ihm das nid di gringschti Müeh; derfür stört ne der Lärme wo das macht. Es düecht ne, das widerhalli vo allne Syte här. Es het nid welle höre. I dere Zyt hätt er ja scho di dickschti Tanne chönne absage, het er gfunde. Aber wenn er ja nid müed wird, machts ja nüpt, de chan er ja no lang wytersage. Es het tönt wi ds Schnarchle vom Polyphem. Du überchunnt er uf ds Mal e liechte Mupf a d Achsle. Er luegt uuf. Es isch niemer umewäg. Aber won er wyter saget, chunnt wider so ne Mupf, u du gseht er zu sym grosse Erstuune e Dachshund näb sech, wo ne aglotzet bi syr Büez u ne geng wider mit syr Schnouze müpft. Eigetlech hets der Öhmli dünkt, das syg der Dachs vom ne Nachber. I däm Quartier, won är gwohnt het, isch nämlech der Dachs ds klassische Tier gsi; jede Husbsitzer het zmingscht ei so rotgälbe Dachshund gha, teil sogar zwe drei vier. Wüls vo dene Hünd o wyblechi Exemplar gha het, isch di Kolonie jedes Jahr ordeli gröser worde; du hei weichhärzigi, zmeischt blondhaarigi Gmüeter zäntume i de Hüser drum bbätte, me söll doch di nätte Hundeli nid ersüüffe, dise oder äi Nachber nähm doch sicher no so eis a Chinds statt. Irgend e vürnähme Heer isch der erscht Dachshundbsitzer gsi, u vo denn här hei di Tier als en Art aristokratischi Uszeichnig gulte i däm Stadtteil.U niemer het di bällende Gschänkli zrügg gwise, trotz de höche Hundestüüre. Sones Hundli isch itz äbe bim Öhmli gstande. Vilech isch es kes vo dene arbeitslose, aber wohlhabende Bourgeoisiehundli gsi; vilech het es em ne Jeger ghört, oder emne Förschter. Nenei! Wo der Öhmli es Momäntli ufhet u umeluegt, luegt doch ds ganze vereinigte Dachsvolk vo sym Quartier wi Soldate wo i re Jegerchetti gäge Find vorrücke, i re länge Zyle hinder de Böim vüre u chunnt lutlos u uheimelig necher u necher. Da stöh si scho im Kreis um ihn ume, ganz naach, u schnappe na syne Bei. Es nützt ihm nüt, dass er ihri Adrässe kennt u ne di stolze Näme git, dass er se mit de schmelzende Frouenäme vo ihrne Herrinne arüeft. Die sy so wüetig über ihn, dass er nüt meh anders weiss als ds nöje Bieli ir Wärchzügchischte. Das grüblet er vüre u schlaht dermit blindwüetig dry; un es chunnt ihm vor, win er es grauehafts Bluetbad under dene Hünd agrichtet hätt.
Plötzlech donneret ne e Stimm a: „Was machet ihr hie? Dihr syt verhaftet!“ Der Förschter steit vor ihm, e grosse Ma im ne graue Jegerchutteli; aber er luegt dry mit em maliziöse Gsicht vomene persönleche Find vom Konrekter. Das isch ganz ds Gsicht vom Profässer Hohlnuss.Mit däm het er Krach gha wäge mene Abschnitt im Livius, u syder möge si enand nümm schmöcke. Der Förschter grinset ne bös a. „Holzfrävel isch das, wo dihr da machet, Herr Öhmli,“ tönts dür d Nase mit däm verdammte Stimmorgan vo sym philologische Gägner.
Im erschte Momänt, wo der Öhmli no gmeint het, der rächt Förschter stönd vor ihm, isch ihm der chalt Schreckee i d Glider gfahre. Sys unverüsserleche Naturrächt isch ihm du grad sehr verüsserlech vorcho. Won er du aber gseh het oder nume gmeint, dass dä öppis rätselhaft Hinderlischtigs mit tüflischer Berächnig im Sinn heig, u ne dä wider wott arüehre, het er nümm gwüsst was er macht. Glüejig vor Töibi het er itz sy Pischtole vürezoge, ds Pulver ir Pfanne het ufblitzet, me het e Schuss ghört u der Förschter het sech i sym Bluet gwälzt. Aber das het o em Öhmli glängt, er isch zämegsacket ob der grauevolle Wirkig vo syr Töibi, z Bode gsunke u gweielet derzue.
Itz hudlet nen öpper, u ne Stimm, wo nume die vo der Hermine het chönne sy, seit zuen ihm: „Manndli, was jammerisch eso, werum brüelisch eso?“
„I ha eine ermordet,“git dä ume, völlig erschöpft.
„Das tuet me süsch im Bett nid“, seit di glychi zarti fründlechi Stimm. U drususe ghört me en Aflug vo Spott, es tönt wi ds Zwitschere vom ne muntere Vögeli. Derzue chrümmt sech d Hermine über ihre Ma, wo doch no nid ganz wach isch, schiebt ei Arm under sy Äcke u lüpft ne chli, so dass der Chopf chli höcher uf em Chüssi z lige chunnt. „Was hesch Veruckts tröimt, Öhmli? Zersch hesch gschnarflet wi ne Sagimüli; i ha di es parmal tschuppet…“
Der Öhmli muess grad a Dachs dänke u schnuufet töif.
„De machsch e Höllelärme mit de Füess ar Bettstatt, gheisch di blächigi Bettfläsche z Bode u brüelisch wi ne Muni wos vor em Opferaltar ztod preicht het!“
„Das Bild isch homerisch“, seit der Öhmli, wo sech itz süferli erholt. „Der Agamemnon het das o bruucht. Übrigens han i nume dumm tröimt.“
„Das chunnt vo däm späte Grogtrinke“, seit d Hermine u lachet.
„Allwä scho“, seit der Öhmli. Du schwyge beidi.
Speter einisch chüschelet er du syre Frou i ds Ohr: „Säg mer itz einisch ganz genau, wo dy Oppliger sy Chrischtboumstand het.“
Si erklärt ihms. Du schlafe si wider y, der Öhmli no ganz erlediget vom „unverüsserleche Naturrächt“ u de Gmüetsbewegige wo drann sy aghänkt gsi. E troumlose Schlaf het ihm guet ta.
Dass er am nächste Morge di bewusste Gägeständ nid isch ga ychoufe, chönnte si bezüge, ir Buechhandlig, im Ysewaregschäft u so.
Ar Wienecht het im Hus vom Konrekter e schöne Chrischtboum gstrahlet. Eine, wo uf em gwöhnleche Wäg isch erworbe gsi. Drunder isch näben anderne Gschänk öppis gläge, wo söll hälfe, dass d Latynschüeler nümm ohni dass ers gmerkt hätt chönne jasse, e stercheri Brülle. U ersch itz under em Wienechtsboum het der Öhmli syre Frou verzellt, wi dä ganz verzwickt Troum gangen isch. Dervor am Bode hei di beide Chlyne gspilt, aber o dert am Bode isch mit emne blaue Halsband – es rots Dachshundeli gläge, wo vor ere Stund e fründleche Nachber em Konrekter als Wienechtsgschänk het la bringe.

Das könnte dich auch interessieren …

Schreibe einen Kommentar